Cumhuriyet Halk Partisi’nin 4-5 Kasım 2023’te düzenlediği 38. Olağan Kurultay ile 6 Nisan 2025’te gerçekleştirdiği 21. Olağanüstü Kurultayın iptali istemiyle açılan davalar birleştirildi. Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülen duruşmada, davacıların her iki kurultayın da “mutlak butlanla sakatlandığı” gerekçesiyle iptalini talep ettiği ifade edildi.
Mahkeme tutanağında ilk kez yer alan bu kavramla birlikte, söz konusu kurultayların “yok hükmünde” sayılması istendi. Davacılar ayrıca Özgür Özel ve mevcut MYK ile PM üyelerinin görevden alınmasını, Kemal Kılıçdaroğlu ve önceki parti meclisi üyelerinin görevlerine iadesini talep etti.
HUKUKİ ANLAMDA “MUTLAK BUTLAN” NEDİR?
Mutlak butlan, bir hukuki işlemin hukuk düzenine tamamen aykırı olması nedeniyle baştan itibaren geçersiz sayılması anlamına geliyor. Bu kavramın kökeni, Roma Hukuku’ndaki “actus nullus” ilkesine dayanıyor. Modern hukuk sistemlerinde özellikle kamu düzenini, genel ahlakı ve temel hukuk kurallarını korumak amacıyla uygulanıyor.
MUTLAK BUTLAN HANGİ DURUMLARDA ORTAYA ÇIKAR?
-
Emredici hukuk kurallarına aykırılık
-
Kamu düzenine aykırılık
-
Genel ahlaka aykırılık
-
Kanuni şekil şartlarına uyulmaması
-
Hukuki ehliyetsizlik (tam ehliyetsiz kişilerin işlem yapması)
-
Konusu imkânsız işlemler
-
Hukuki kişiliği olmayanlar adına yapılan işlemler
ÖRNEKLER VE HUKUKİ SONUÇLARI
-
Tapusuz taşınmaz satışları
Kanuna göre resmi şekilde yapılmayan gayrimenkul satış sözleşmeleri mutlak butlanla geçersiz sayılır. -
Ahlaka aykırı sözleşmeler
Fuhuş, rüşvet, şantaj veya aile yapısını bozucu anlaşmalar hiçbir şekilde geçerli kabul edilmez. -
Yasaya aykırı ticari işlemler
Yasadışı silah, uyuşturucu, kaçakçılık gibi işlemler konu alan sözleşmeler geçersizdir. -
Ehliyet eksikliği
Ağır akıl hastalığı olan ve ayırt etme gücünden yoksun kişilerin yaptığı işlemler mutlak butlanla maluldür.
MAHKEMELER RE’SEN DİKKATE ALIR, ZAMANAŞIMI İŞLEMEZ
Mutlak butlanla geçersiz sayılan işlemler, mahkeme tarafından taraflardan biri talep etmese bile re’sen (kendiliğinden) dikkate alınır. Bu tür geçersizliklerde zamanaşımı süresi uygulanmaz. İlgili işlemin geçersiz olduğu her zaman ileri sürülebilir.
NİSBİ BUTLAN İLE FARKI
| Kriter | Mutlak Butlan | Nisbi Butlan |
|---|---|---|
| Geçersizlik türü | Kesin ve düzeltilemez geçersizlik | Düzeltilebilir geçersizlik |
| Zamanaşımı | İşlemez | İşler |
| Mahkeme dikkate alışı | Re’sen | Talep halinde |
| Etki alanı | Herkese karşı ileri sürülebilir | Sadece menfaati olan taraflara karşı |
CHP DAVASIYLA İLGİSİ NEDİR?
CHP kurultaylarının iptali için açılan davada “mutlak butlan” kavramının kullanılmasının anlamı, söz konusu kurultayların baştan itibaren geçersiz, hukuki sonuç doğuramaz ve yok hükmünde sayılmasını istemektir. Bu, işlemlerin hukuken hiç yapılmamış sayılması anlamına geliyor. Davacılar, bu iddiayla mevcut yöneticilerin görevden alınmasını ve önceki yöneticilerin görevlerine iadesini talep ediyor.
SONUÇ
“Mutlak butlan”, Türk hukuk sisteminde işlemin en ağır geçersizlik şeklidir. Hukuki işlemin varlık koşullarını taşımaması, kamu düzenine ya da ahlaka açıkça aykırı olması halinde uygulanır. CHP kurultaylarıyla ilgili davada bu kavrama yer verilmesi, işlemlerin tamamen geçersiz sayılması talebine dayanak oluşturuyor. 30 Haziran’daki duruşmada mahkemenin değerlendirmesi bekleniyor.